274 पटक हेरिएको काठमाडौं, पुस २७ ।
आज बाकी रहेको प्रदेशमा प्रदेश सरकार गठनसंगै सातै प्रदेशले नयाँ सरकार पाएको छ । यसअघि नै प्रदेश १ मा एमालेका हिक्मतकुमार कार्की, बागमती प्रदेशमा माओवादी केन्द्रका शालिकराम जम्कट्टेल र गण्डकी प्रदेशमा एमालेका खगराज अधिकारी मुख्यमन्त्री बनिसकेका छन् ।
तर, राजनीतिक जगमा भन्ने हो भने यी सातवटै सरकार पाँच वर्ष चल्ने छैनन् । प्रदेश १ मा एमाले र माओवादीले मुख्यमन्त्रीमा आलोपालो गर्ने सहमति छ । यसअनुसार सुरुका साढे दुई वर्ष एमाले नेता कार्कीले सरकारको नेतृत्व गर्नेछन् भने बाँकी कार्यकाल आफूले नेतृत्व गर्ने प्रदेश १ माओवादी संसदीय दलका नेता इन्द्रबहादुर आङ्बो बताउँछन् ।
९३ सिट रहेको प्रदेश १ मा बहुमतको सरकार बनाउन ४७ सांसद आवश्यक पर्छ । कुनै पनि दलले स्पष्ट बहुमत पाएनन् । एमाले ४०, कांग्रेस २९, माओवादी १३, राप्रपा ६, एकीकृत समाजवादी ४ र जसपाका एक सांसद छन् । कार्कीको नेतृत्वमा एकीकृत समाजवादी र कांग्रेस बाहेकको सरकार बनेको हो । कार्की ६० सांसदको समर्थनमा मुख्यमन्त्री भएका हुन् ।
मधेश प्रदेशमा जसपा र जनमत पार्टीले आलोपालो सरकारको नेतृत्व गर्ने सहमति छ । सुरुमा मुख्यमन्त्री भएका जसपाका सरोज यादवले अढाइ वर्षपछि जनमत पार्टीलाई मुख्यमन्त्री छाड्नुपर्नेछ । मधेश प्रदेशको चुनावी अंकगणित पनि कुनै पनि दलको पक्षमा एकल बहुमत नरहेका कारण आलोपालो नेतृत्व गर्ने गरी सहमति जुटाएको नेताहरु बताउँछन् ।
कुल १०७ सांसद रहेको मधेश प्रदेशसभामा बहुमतका लागि ५४ सांसद चाहिन्छ । तर, ठूलो दल एमालेले २३ र कांग्रेसले २२ सिट जितेको छ । माओवादीसँग १२ र लोसपासँग ९ सिट छ । जसपासँग १६ र जनमतसँग १३ सिट छ । ६ जना स्वतन्त्र सांसद छन् ।
केन्द्रीय सरकार निर्माणको गठबन्धनमा सहयोग गरेका कारण एमाले र माओवादीले कांग्रेसलाई बाहिर राखेर जसपा र जनमत पार्टीलाई आलोपालो मधेश प्रदेश सरकारको नेतृत्व दिने गरी सरकार बनाउन भूमिका खेलेका हुन्।
बागमती प्रदेशमा माओवादी र एमालेले सरकारको नेतृत्व आलोपालो गर्ने सहमति छ । त्यसअनुसार सुरुमा मुख्यमन्त्री भएका शालिकराम जम्कट्टेलले आधा कार्यकाल नेतृत्व गर्नेछन् । सरकार बनाउन ५६ सीट आवश्यक पर्ने ११० सदस्यीय बागमती प्रदेशसभाको अंकगणित रोचक छ । बाबुराम भट्टराईको समाजवादी पार्टीबाट जितेका गंगा नारायण श्रेष्ठलेसमेत मुख्यमन्त्रीकाे दाबी पेश गर्ने विचार गरेका थिए । तर, माओवादीकै चुनाव चिन्हबाट जितेका कारण उनले दाबी गर्न पाएनन् । कांग्रेस पहिलो दल रहेको यस प्रदेशमा एमाले, माओवादी र राप्रपा तीनै दलले मुख्यमन्त्री दाबी गरेका थिए ।
तर, राप्रपालाई सभामुख दिने गरी एमाले र माओवादीले मुख्यमन्त्रीमा आलोपालो गर्ने सहमति गरेका हुन् । बागमतीमा कांग्रेससँग ३७ सिट छ भने एमाले २७, माओवादी २१, राप्रपा १३, एकीकृत समाजवादी ७, नेमकिपा ३ र हाम्रो नेपाली पार्टीसँग २ सिट छ ।
गण्डकी प्रदेशको मुख्यमन्त्रीमा एमालेका खगराज अधिकारी नियुक्त भएका छन् । अन्य प्रदेशको तुलनामा यो प्रदेशमा आलोपालोको स्वर सानो छ । तर, सबै प्रदेशमा आलोपालो हुने अवस्थामा गण्डकी प्रदेशमा किन नहुने भनेर माओवादीका सांसदहरुले आवाज उठाइरहेका छन् ।
अघिल्लो चुनावमा एमालेको पकड रहेको गण्डकीमा यसपटक कांग्रेस पहिलो दल बनेको छ । ६० सदस्यीय प्रदेश सभामा कांग्रेसले २७ सीट जितेको छ भने एमालेले २२ र माओवादीले ८ सिट जितेको छ । दलको संख्या थोरै रहेको गण्डकी प्रदेशसभामा राप्रपाका २ र जसपाका १ जना सांसद छन् ।
स्वतन्त्रबाट निर्विरोध निर्वाचित बनेका राजीव गुरुङ (दीपक मनाङे) एकीकृत समाजवादीमा प्रवेश गरेका छन् । तर, फेरि पनि एमालेले नै सरकार बनाएको छ । मुख्यमन्त्री अधिकारीलाई एमाले, माओवादी केन्द्र, राप्रपाका २ र स्वतन्त्र गरी ३३ सांसदको समर्थन छ ।
लुम्बिनी प्रदेशको मुख्यमन्त्रीमा एमालेका लीला गिरी नियुक्त भएका छन् । कुल ८७ सिट रहेको लुम्बिनी प्रदेशमा बहुमतको सरकार बनाउन ४४ सांसदको समर्थन आवश्यक पर्दथ्यो । गिरीलाई ५८ सांसदको समर्थन छ ।
गत चुनावबाट यो प्रदेशमा पहिलो दल बनेको एमालेसँग २९ सीट छ । एमालेले २७ सिट रहेको कांग्रेसलाई छाडेर सरकार बनाएको हो । यस प्रदेशमा माओवादी ९, नागरिक उन्मुक्ति र राप्रपा ४/४ र जसपा–लोसपा ३/३ सिट छ ।
लुम्बिनीमा माओवादीले समेत मुख्यमन्त्री दाबी गरेको थियो । संघले पाँचै वर्ष एमालेले सरकार चलाउने सहमति गरेको छ । तथापि, माओवादी नेताहरुले आलोपालो गर्नुपर्ने दाबी गरेका छन् ।
संघबाटै शीर्ष नेताहरुले प्रदेश १, गण्डकी, लुम्बिनी र कर्णालीमा पाँच वर्ष नै एकल नेतृत्वको सरकार बनाउने गरी सहमति गरेका थिए । बाँकी प्रदेशहरुमा आलोपालो गर्ने शीर्ष नेताहरुको सहमति प्रदेश सरकार गठन हुँदै गर्दा धमाधम आलोपालोमा बदलिँदै छन् ।
कर्णाली प्रदेश सरकारको नेतृत्व आलोपालो गर्न एमाले र नेकपा माओवादी केन्द्रबीच सहमति भएपछि माओवादी केन्द्र संसदीय दलका नेता राजकुमार शर्मा मुख्यमन्त्री बनेका छन् ।
कर्णाली प्रदेशमा कांग्रेसका १४, माओवादीका १३, एमालेका १० सांसद छन् । राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी (राप्रपा) र एकीकृत समाजवादीका १/१ सांसद छन् भने १ जना स्वतन्त्र गरी ४० सांसद रहेका छन् ।
एमाले–माओवादीले आलोपालो सरकार बनाउने सहमति अनुसार सुदूरपश्चिमको मुख्यमन्त्री भएका एमालेका राजेन्द्र रावलले आधा कार्यकाल माओवादीलाई छाड्नुपर्नेछ । रावलले छाडेपछि माओवादीबाट खगराज भट्ट मुख्यमन्त्री बन्ने सहमति अहिले नै बनेको नेताहरु बताउँछन् ।
५३ सदस्यीय सुदूरपश्चिम प्रदेशसभामा सरकार गठनका लागि २७ जनाको समर्थन चाहिन्छ । यहाँ ठूलो दल कांग्रेसको १९, नेकपा माओवादी केन्द्रको ११, नेकपा एमालेको १०, नागरिक उन्मुक्ति पार्टीको ७, नेकपा एकीकृत समाजवादीको ४, राप्रपाको १ र एक स्वतन्त्र सांसद छन् ।
